Grafstenen

aba4d701b0ac4c830ee3e5de36b38fc9Hoewel het eigenlijk niet echt bij onze handel hoort, hebben wij er toch zo nu en dan mee te maken: grafstenen. Op zich is dit een hele vreemde materie, want mensen gaan er ook heel vreemd mee om. De een vindt het morbide en wil er eigenlijk helemaal niets mee te maken hebben, terwijl een ander juist de schoonheid ziet van het materiaal.

En dat is precies het raakvlak met onze handel, want de echte oude grafzerken zijn eigenlijk allemaal gemaakt van Belgisch hardsteen. De laatste jaren kunnen de groeves in België eigenlijk geen kwalitatief goed materiaal leveren (althans niet genoeg om aan de vraag te voldoen) en daardoor zien veel mensen de mogelijkheden van oude zerken. Voorheen werden oude zerken vaak ergens achter het kerkhof gedumpt, of belanden ergens achter in een boerenpad.

Ook werden de stenen vaak omgedraaid gebruikt als erfverharding. De voorkant van de steen met daarop de tekst lag dan niet meer in het zicht. Vandaag de dag mogen stenen nog wel hergebruikt worden, maar dan moeten alle gegevens van de steen verwijderd worden, maar in principe worden de meeste stenen kapotgemaakt, en belanden uiteindelijk in de puinbreker.

2c5dde756699e90df02129e84ac46cc8Zo ken ik iemand die ook in de grafzerken business zit, en die heeft een hele partij oude grafzerken laten verpulveren in een puinbreker, en gebruikt dit materiaal nu als erfverharding in zijn tuin! Het grote voordeel van dit keiharde materiaal is dat het niet verkruimeld, en ook niet groen wordt omdat het vrijwel geen vocht opneemt.

Maar ook wij komen zo nu en dan van die oude zerken tegen. Vele jaren geleden moest ik een partij tegels bezorgen bij iemand in een terpdorpje boven Dokkum. Ik hoefde niet echt te zoeken waar het was, want het hele erf en de oprit was verandert in een slagveld. Her en der lagen grote platen hardsteen van ongeveer 200cm lang, ongeveer 60-

70 cm breed en in dikte variërend van 16 tot ruim 20 cm. De man had ze met een licht tractortje achter van zijn erf  naar voren versleept, maar was door het gewicht van de platen niet in staat om ze op te stapelen en van zijn erf te verwijderen.  Al snel kwam dan ook de vraag of ik dit wilde doen met onze auto laadkraan, en nog liever zag hij dat ik de platen meenam! De platen waren afkomstig van het naastgelegen kerkhof, en waren ooit letterlijk van het kerkhof “gegooid”. Ze lagen al generaties lang als erfverhardingsplaten bij de woning, en moesten nu plaats maken voor modern materiaal. Onze kraan had weinig moeite met de grote platen, en al heel snel diende zich een koper aan. Deze man had geen enkel probleem met onze prijs, en nadat hij ze betaald had vertelde hij ook waarom. Het bleken n.l. niet echt grafstenen te zijn, maar afdekplaten van zeer oude, adelijke graven!  Maar omdat wij nooit de moeite hadden genomen om de “onderkant” even te bezien hadden we dat nooit gezien!

Maar meestal zijn het de gewone, staande grafzerken die we tegenkomen, en die worden veelal verkocht als traptreden, stoep, tafels en als muur afdekplaten.  Deze mensen gebruiken het materiaal gewoon om het materiaal zelf, en hebben geen enkele moeite met de voorgeschiedenis. Maar zelfs als het om nieuwe (ongebruikte) stenen gaat doen sommige mensen heel apart. Een poosje terug kon ik een partij materiaal van iemand overnemen, en hier waren ook twee pallets bij met gloednieuwe, glad gepolijste rode granieten grafstenen. Ze hoorden bij het totaalpakket, en een poosje later stonden ze dan ook in Broeksterwâld.  En dan zie je de verschillende reacties van mensen: de één vindt het morbide en eng, en een ander loopt er gewoon aan voorbij. Maar blijkbaar hoort zoiets niet bij ons bedrijf, want tot nu toe heb ik er nog niks van verkocht. Natuurlijk begrijp ik ook wel dat niemand “even een grafsteentje” bij ons koopt, maar ik had er toch meer van verwacht. Eigenlijk is het een dode handel!

Ooit haalde mijn vader het landelijke nieuws toen hij eens twee doodskisten met daarin  twee mummies kocht. Het waren echte mummies, compleet nog met haar en vel! Alle kranten maakten er destijds melding van, en justitie wist niet hoe ze er mee aan moesten. Zoiets zullen wij wel niet meer tegenkomen, maar oude zerken komen we zo nu en dan nog wel tegen. Zo moesten we vele jaren geleden een depot van Monumentenzorg Groningen opruimen. Een megaklus met zeer uiteenlopende materialen. Veel recent spul, maar ook hele oude zandstenen ornamenten e.d. Daarvan viel één steen wel heel erg op: het was een bovenstuk van een veel groter geheel, maar was desondanks zelf ook nog wel een meter hoog, een meter breed en zeker 70 cm dik. 32f1717b5ab05bbb04372640c5952ae5Het was zachte gele zandsteen, en liep gebogen naar boven toe uit in een punt. Op de voorzijde was een deel van een familiewapen te zien  met daarbij veel versierselen. De steen heeft lang bij ons te koop gestaan, en is uiteindelijk bij mensen in de tuin beland als blikvanger. Achteraf bleek het om een deel van een riddersteen te gaan. Ik had er zelf nog nooit van gehoord, maar ze schijnen heel oud en zeldzaam te zijn. Het was dus een onderdeel van een graf van een laat middeleeuwse edelman,

Tijdens de sloop van het oude spijkerfabriek in Dokkum, voorheen de Lijempf melkfabriek,  kwam een oude gevelsteen tevoorschijn uit één van de oude buitenmuren. De steen was geschonken door het personeel bij het zoveel jarig bestaan. Wij hebben deze steen geschonken aan het Streekmuseum van Dokkum, want zoiets mag natuurlijk niet uit Dokkum verdwijnen. Maar de achterzijde van deze bijna 30 cm dikke plaat zandsteen was minstens zo interessant, want het was gemaakt van een voormalige afdekplaat van een graftombe! Spijtig genoeg was het stuk steen te klein om te achterhalen van wie het graf ooit geweest was.

7b9944f1ad88fe4b66c44efd09f5a5ceWat bij ons nog wel vrij geregeld voorkomt is vraag naar grote veldkeien die dan gebruikt worden op het grafsteen. Niet alleen voor huisdieren, maar ook voor mensen. Vaak wordt er dan een vlakke onderkant aan de steen gezaagd, en vaak ook aan de voorzijde om daar de letters op te bevestigen. Ook is het al enkele malen voorgekomen dat wij het verzoek kregen om met onze kraan en vrachtauto een grote steen bij mensen uit de tuin te halen, en deze af te leveren bij een natuursteenbedrijf, om aldaar bewerkt te worden tot grafsteen. Dus zo nu en dan hebben we toch te maken met grafstenen en grafzerken, al lopen we er niet echt naar te zoeken, want  ook die handel is op dit moment een dode boel!

Geef een reactie